Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը մեկնել է Եգիպտոս՝ դա վերաբերում է նաև մեզ

Աջակցել արևելյան քրիստոնյաներին՝ առանց վնասելու մուսուլմանների հետ երկխոսությանը և Եգիպտոսի իշխանությունների հետ վեճերի՝ սա է Ֆրանցիսկոս պապի ապրիլի 28- 29-ին Կահիրե այցի գլխավոր նպատակը: Այցից առաջ եգիպտացիներին տեսաուղերձում կաթոլիկ աշխարհի հովվապետն իրեն անվանել է «բարեկամ, խաղաղության դեսպանորդ և ուխտավոր» երկրում, որտեղ «գթառատ և բարեսիրտ Աստված՝ ամենակարող ու միասնական, լսելի է դարձրել իր ձայնը»: Ձևակերպումներն ընտրված են՝ մուսուլման հավատացյալներին հասկանալի լինելու համար: Այցը կատարվում է Ալեքսանդրիայի ու Տանտայի ղպտի եկեղեցիներում ահաբեկչություններից երեք շաբաթ անց: Պատասխանատվությունը ապրիլի 9-ի պայթյունների, որ 46 զոհ ունեցան, ստանձնել է ԻՊ-ը: ՈՒրբաթ օրը պոնտիֆիկոսը ղպտի պատրիարք Թեոդորոս II-ի հետ (Հռոմի պապը Վատիկանում նրան ընդունեց 2013-ի մայիսին) եղավ Սուրբ Պետրոսի տաճարում, որը ևս ԻՊ-ի ահաբեկչության թիրախ է եղել՝ անցյալ տարի դեկտեմբերի 11-ին (29 զոհ): Նրանք աղոթեցին «անցած տարիներին ու ամիսներին բոլոր զոհվածների, բոլոր սպանված քրիստոնյաների համար»՝ ասել է Վատիկանի մամլո քարտուղար Գրեգ Բերկը:

Ղպտիները, որոնց փոքրամասնությունը կաթոլիկներ են (250 հազարը 8-10 միլիոնից) ամենամեծ քրիստոնեական խումբն են Մերձավոր Արևելքում: Նրանց միջոցով է պապը դիմելու քրիստոնեական բոլոր համայնքներին՝ չկարողանալով Իրաք մեկնել, որ ցանկանում էր 2014-ին: «Ես ուզում եմ, որ այդ այցը մխիթարություն ու ոգևորություն բերի Մերձավոր Արևելքի բոլոր քրիստոնյաներին, դառնա բարեկամության ու հարգանքի ուղերձ Եգիպտոսի ու տարածաշրջանի բոլոր բնակիչներին, եղբայրության և հաշտության ուղերձ Աբրահամի բոլոր որդիներին, մասնավորապես իսլամական աշխարհում»՝ ասել է պապը իր տեսաուղերձում: Սուրբ Աթոռի համար ղպտիներին աջակցությունը ծանր հիշողությունների հետ է կապված: 2011-ին Բենեդիկտոս XVI-ը հարուցեց Եգիպտոսի կառավարության զայրույթը՝ կոչ անելով պաշտպանել քրիստոնյաներին Ալեքսանդրիայի եկեղեցում ահաբեկչությունից հետո: Կահիրեն համարեց, որ իրեն հրահանգներ են տրվում ու Վատիկանից հետ կանչեց դեսպանին: Այդ միջադեպը սրեց մուսուլմանական աշխարհի հետ ճգնաժամը, որ սկսվել էր հինգ տարի առաջ, երբ պապը ոմանց կարծիքով զուգահեռ էր անցկացրել իսլամի ու Ռեգենսբուրգի համալասարանում բռնության միջև 2006-ի սեպտեմբերին:

2011-ին Ալ Ազխար համալսարանը սառեցրեց հարաբերությունները Վատիկանի հետ: Այդ ժամանակներից Սուրբ Աթոռի փոխգործակցությունը սուննի իսլամի այդ նշանակալից ինստիտուտի հետ, այնուամենայնիվ, կարգավորվել է (Հովհաննես-Պողոս II Ալ Ազխարում եղավ 2000-ին Եգիպտոս այցի ժամանակ): Մուսուլմանական աշխարհում ճգնաժամերի ճնշման տակ և սեփական ցանկությամբ Ֆրանցիսկոս պապը մի կողմ դրեց Բենեդիկտոս XVI-ի անվստահությունը և անցավ միջկրոնական երկխոսության՝ Ալ Ազխարը դարձնելով իր առանցքային գործընկերներից մեկը: 2014-ին մեծ իմամ Ահմեդ ալ Թայիբը համալսարանում անցկացրեց Հռոմի նախաձեռած միջազգային համաժողովը էքստրեմիզմի ու ահաբեկչության դեմ պայքարի հարցով: Իսկական հալոցքը հարաբերություններում սկսվեց 2016-ի մայիսին, երբ իմամն այցելեց Վատիկան: Հարաբերությունների բարելավումը ամրապնդվեց փետրվարի 22- 23-ին Կահիրեում անցկացված սեմինարով՝ Ալ Ազխարի ու Վատիկանի դերը ֆանատիզմի, էքստրեմիզմի ու բռնության դեմ պայքարում թեմայով՝ միջկրոնական երկխոսության պատասխանատու կարդինալ Ժան-Լուի Տորանի մասնակցությամբ: Մի քանի օր անց համալսարանը միջազգային համաժողով անցկացրեց «Ազատությունը և քաղաքացիությունը, բազմազանություն և փոխլրացում» թեմայով՝ ամբողջ արաբական աշխարհից քրիստոնյաների ու մուսուլմանների մասնակցությամբ: Իմամ Ահմեդ ալ Թայիբը անաքրոնիզմ անվանեց «զիմի» հասկացությունը՝ մուսուլմանների և ոչմուսուլմանների անհավասարությունը քաղաքացիական իրավունքների մեջ: «Բոլոր քաղաքացիները հավասար են, քրիստոնյաները չեն կարող համարվել փոքրամասնություն, որի հետ կապված են բացասական արձանագրումներ»՝ ասաց մեծ իմամը: Ֆրանցիսկոս պապը ելույթ կունենա խաղաղության միջազգային համաժողովում, որ կազմակերպել է Ալ Ազխար համալսարանը: Համաժողովին մասնակցում են կրոնական տարբեր համայնքների ներկայացուցիչներ, որ նախօրեին քննարկել են «խաղաղության խոչընդոտները» և «կրոնական տեքստերի ոչ ճիշտ մեկնաբանություններն ու դրանց ազդեցությունը ամբողջ աշխարհի խաղաղության վրա»: «Մեր աշխարհը՝ բզկտված կույր բռնություններով, խաղաղապահների կարիք ունի, նաև ազատ մարդկանց ու ազատարարների»՝ հայտարարեց պապը: Նրա խոսքով՝ 2014-ին Թուրքիա այցի ժամանակ ինքն ասել է նախագահ Էրդողանին. «Հրաշալի կլիներ, եթե մուսուլման բոլոր ղեկավարները քաղաքականության, կրոնի, գիտության մեջ բաց ու հստակ դատապարտեին ահաբեկչությունները»: Ալ Ազխարում հանդիպումը դառնում է այդ կոչի շարունակություն: «Այսօր պետք է գտնել միջկրոնական երկխոսության մի քանի ճանապարհներ,- կարծում է Փարիզի կաթոլիկ ինստիտուտի ռեկտոր Ֆիլիպ Բորդեյնը, որ 2016-ի մայիսին համագործակցության համաձայնագիր է ստորագրել Ալ Ազխար համալսարանի հետ:- Ակադեմիական միջավայրը թույլ է տալիս առաջադիմության հասնել: Մենք օգնում ենք Ալ Ազխարի մեր գործընկերներին գնալ իրենց ճանապարհով, որ այնքան էլ հեշտ չէ»:
Սեսիլ ՇԱՄԲՐՈ, Le Monde

Հ.Գ. Գուցե ոմանք կարդան ու հարցնեն՝ մեզ ի՞նչ, թե Վատիկանը բանակցում է Ալ Ազխարի հետ ու փորձում երկխոսել սուննիների հետ, համատեղ ահաբեկչության դեմ պայքարել, մեզ ի՞նչ, թե Հռոմի պապն ի՞նչ է ասել Էրդողանին կամ Ալ Ազխարի վեհաժողովում: Թող այդպես մտածեն: Իրականում այս ամենն ամենաուղղակի կապ ունի մեզ հետ, որովհետև Հայ առաքելական եկեղեցին աշխարհի ամենահին ու հայտնի եկեղեցիներից է ու չի կարող անմասն լինել էկումենիկ գործընթացներից: Վաղուց ժամանակն է, որ Հայ առաքելական եկեղեցին թոթափի փոքր եկեղեցի լինելու մտայնությունը և իր դարավոր պատմությանն ու կուտակած փորձին, իմաստնությանն արժանի խոսք ասի կրոնական գործերում: Առավել ևս, որ Մերձավոր Արևելքը արաբական աշխարհն է, որտեղ քրիստոնյաները փոքրամասնություն են և հայերը մասն են այդ փոքրամասնության, որտեղ սուննիներն ու շիաները փոխհարաբերություններ են պարզում: Միայն Սիրիայի օրինակը բավարար է հասկանալու համար, որ այս ամենին մենք չենք կարող անմասն մնալ, իսկ եթե մնում ենք, ստացվում է այնպիսի պատմություն, ինչպես Պոլսի Հայոց պատրիարքարանում՝ հայ համայնքը պատրիարքական նոր փոխանորդ է ընտրում, նրան շնորհավորում է Ամենայն հայոց կաթողիկոսը, իսկ հինը մնում է ու պաշտոնավարում՝ իբրև հավաստիք, որ ինքն էլ կընտրվի Կոստանդնուպոլսի հայոց պատրիարք: Հակառակ համայնքի կամքի: Համենայն դեպս՝ մեծամասնության: Կոստանդնուպոլսի հայոց պատրիարքարանը ժամանակակից Թուրքիայում ապրող հայերի պաշտպանն ու պատվարը, հայապահպանության հենարանը պիտի լինի, ոչ թե Էրդողանի կամքի մունետիկը, իսկ դրա համար պետք է օգտագործել բոլոր հնարավորությունները: Չհայտարարելով նախապես, այլ՝ գործելով: Չի կարող և չպետք է Հայ առաքելական եկեղեցին միայն համահայաստանյան լինի, երբ գլոբալացված աշխարհում բոլոր մյուս եկեղեցիները ընդգրկված են միջպետական հարաբերություններում: Դա չի նշանակում խառնվել պետության գործերին, դա նշանակում է սեփական հնարավորություններն օգտագործելով անել այն, ինչ պետությունը տարբեր պատճառներով չի կարող ու չի կարողանում: Իսկ սեփական հնարավորությունները բազմապատկվում են քույր եկեղեցիների հետ սերտ կապերի ու միջկրոնական երկխոսության շնորհիվ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ